Bài 4. Tỉ số và tỉ số phần trăm

Chương 6. SỐ THẬP PHÂN

Bạn có biết tỉ số độ cao trung bình của đáy vịnh Cam Ranh (Khánh Hòa) và vịnh Hạ Long (Quảng Ninh) là bằng 2 hay không?

1. Tỉ số của hai đại lượng

Ta gọi thương trong phép chia số a cho số b (b ≠ 0) là tỉ số của a và b.

Tỉ số của a và b kí hiệu là a : b (hoặc ${\color{Blue}\frac{a}{b}}$).

Chú ý:

• Phân số $\frac{a}{b}$ thì cả a và b phải là các số nguyên.

• Tỉ số $\frac{a}{b}$ thì cả a và b có thể là các số nguyên, phân số, hỗn số, số thập phân, ...

• Ta thường dùng khái niệm tỉ số khi nói về thương của hai đại lượng cùng loại và cùng đơn vị đo.

Ví dụ

1) Tính tỉ số của hai đại lượng được cho trong các trường hợp sau:

a) $\frac{3}{4}$ m và 25 cm;      b) 30 phút và $\frac{2}{3}$ giờ;

c) 0,4 kg và 340 g;     d) $\frac{2}{5}$ m và $\frac{3}{4}$ m.

Giải

a) $\frac{3}{4}$ m = $\frac{3}{4}$ . 100 cm = 75 cm.

75 : 25 = 3.

Vậy tỉ số của $\frac{3}{4}$ m và 25 cm là 3.

b) $\frac{2}{3}$ giờ = $\frac{2}{3}$ . 60 phút = 40 phút.

30 : 40 = $\frac{3}{4}$.

Vậy tỉ số của 30 phút và $\frac{2}{3}$ giờ là $\frac{3}{4}$.

c) 0,4 kg = 0,4 . 1000 g = 400 g.

400 : 340 = $\frac{20}{17}$.

Vậy tỉ số của 0,4 kg và 340 g là $\frac{20}{17}$.

d) $\frac{2}{5}:\frac{3}{4}=\frac{8}{15}$.

Vậy tỉ số của $\frac{2}{5}$ m và $\frac{3}{4}$ m là $\frac{8}{15}$.

 

2) Mẹ của bạn Lan hướng dẫn Lan đong nước và gạo nấu cơm như sau: Đong 2 bát gạo và 2 bát rưỡi nước. Em hãy tính tỉ số giữa thể tích nước và gạo trong cách nấu cơm này.

van-dung-1-trang-42-toan-lop-6-tap-2-chan-troi-sang-tao

Giải

2 bát rưỡi nước nghĩa là 2,5 bát nước.

2,5 : 2 = $\frac{5}{4}$.

Vậy tỉ số giữa thể tích nước và gạo là $\frac{5}{4}$.

2. Tỉ số phần trăm của hai đại lượng

Trong thực hành, ta thường dùng tỉ số dưới dạng tỉ số phần trăm với kí hiệu % thay cho ${\color{Blue}\frac{1}{100}}$.

Để tính tỉ số phần trăm của hai số a và b, ta nhân a với 100 rồi chia cho b và viết kí hiệu % vào bên phải kết quả tìm được.

a : b = $\frac{a}{b}={\color{Blue}\frac{a.100}{b}}$%

Ví dụ

1) Tính tỉ số phần trăm của hai số cho trong mỗi trường hợp sau:

a) 3 và 4;    b) -2,66 và 200;      c) $\frac{1}{4}$ và 0,5.

Giải

a) Tỉ số phần trăm của 3 và 4 là: 3 : 4 = $\frac{3.100}{4}$% = 75%.

b) Tỉ số phần trăm của -2,66 và 200 là: (-2,66) : 200 = $\frac{(-2,66).100}{200}$% = -1,33%.

c) Tỉ số phần trăm của $\frac{1}{4}$ và 0,5 là: $\frac{1}{4}$ : 0,5 = $\frac{\frac{1}{4}.100}{0,5}$% = 50%.

 

2) Một cửa hàng có doanh thu tháng Tư là 400 triệu đồng, doanh thu tháng Năm là 500 triệu đồng. Tính tỉ số phần trăm của doanh thu tháng Năm so với tháng Tư.

Giải

Tỉ số phần trăm của doanh thu tháng Năm so với tháng Tư là:

500 : 400 = $\frac{500.100}{400}$% = 125%.


Xem thêm các bài học khác :

Chương 6. SỐ THẬP PHÂN

Bài 1. Số thập phân
Bài 2. Các phép tính với số thập phân
Bài 3. Làm tròn số thập phân và ước lượng kết quả
Bài 4. Tỉ số và tỉ số phần trăm
Bài 5. Bài toán về tỉ số phần trăm
Ôn tập chương 6. Số thập phân