Bài 1. Thu thập và phân loại dữ liệu
Chương 5. Một số yếu tố thống kê
Ta thường thu thập dữ liệu từ các nguồn nào?
1. Thu thập dữ liệu
Ta có thể thu thập dữ liệu từ những nguồn: văn bản, bảng biểu, hình ảnh trong thực tiễn.
Ví dụ
Quan sát bản tin thời tiết tại Thành phố Hồ Chí Minh sau đây:
Hoàn tất bảng thống kê theo mẫu sau:
Thời tiết từ 18/02/2021 đến 24/02/2021 tại Thành phố Hồ Chí Minh
Ngày
Nhiệt độ cao nhất (°C)
Nhiệt độ thấp nhất (°C)
Thời tiết
18/02
30
21
Có mây, không mưa
...
...
...
...
24/02
...
...
...
Giải
Bảng thống kê như sau:
Thời tiết từ 18/02/2021 đến 24/02/2021 tại Thành phố Hồ Chí Minh
Ngày
Nhiệt độ cao nhất (°C)
Nhiệt độ thấp nhất (°C)
Thời tiết
18/02
30
21
Có mây, không mưa
19/02
31
22
Có mây, không mưa
20/02
31
21
Có mây, không mưa
21/02
30
21
Có mây, không mưa
22/02
31
21
Có mây, không mưa
23/02
31
22
Có mây, không mưa
24/02
32
23
Có mây, không mưa
2. Phân loại dữ liệu theo các tiêu chí
Để thuận tiện trong mô tả và xử lí, người ta thường phải phân loại dữ liệu.
Dữ liệu định lượng được biểu diễn bằng số thực.
Dữ liệu định tính được biểu diễn bằng từ, chữ cái, kí hiệu, ...
Ví dụ
Thống kê về các loại lồng đèn mà các bạn học sinh lớp 7A đã làm được để trao tặng cho trẻ em khuyết tật nhân dịp Tết Trung thu được cho trong bảng dữ liệu sau:
STT
Loại lồng đèn
Số lượng
Màu sắc
1
Con cá
5
Vàng
2
Thiên nga
3
Xanh
3
Con thỏ
4
Nâu
4
Ngôi sao
12
Đỏ
5
Đèn xếp
14
Cam
a) Hãy phân loại các dữ liệu có trong bảng thống kê trên dựa trên hai tiêu chí định tính và định lượng.
b) Tính tổng số lồng đèn các loại mà các bạn lớp 7A đã làm được.
Giải
a) Bảng thống kê trên có:
• Dữ liệu định tính: loại lồng đèn (con cá, thiên nga, con thỏ, ngôi sao, đèn xếp), màu sắc (vàng, xanh, nâu, đỏ, cam).
• Dữ liệu định lượng: số lượng (5; 3; 4; 12; 14).
b) Tổng số lồng đèn các loại mà các bạn lớp 7A đã làm được là:
5 + 3 + 4 + 12 + 14 = 38 (lồng đèn).
3. Tính hợp lí của dữ liệu
Để đảm bảo tính hợp lí, dữ liệu cần phải đáp ứng đúng các tiêu chí toán học đơn giản, chẳng hạn như:
• Tổng tỉ lệ phần trăm của tất cả các thành phần phải bằng 100%;
• Số lượng của bộ phận phải nhỏ hơn số lượng của toàn thể; ...
• Phải có tính đại diện đối với vấn đề cần thống kê.
Ví dụ
Xét tính hợp lí của các dữ liệu trong bảng thống kê sau:
Số con vật được nuôi tại trang trại B
Loại con vật nuôi
Số lượng
Tỉ lệ phần trăm
Bò
173
48%
Lợn
144
40%
Gà
43
13%
Tổng
360
100%
Giải
• Dữ liệu "loại con vật nuôi" (bò, lợn, gà) là hợp lí.
• Dữ liệu "số lượng" là hợp lí, vì số lượng mỗi loại vật nuôi nhỏ hơn số lượng tổng thể.
• Dữ liệu "tỉ lệ phần trăm" là không hợp lí, vì tổng tỉ lệ phần trăm của các loại vật nuôi là 48% + 40% + 13% = 101%.
Xem thêm các bài học khác :